کارایی

تعویض مفصل لگن و ران یکی از جراحی هایی است که با استفاده از آن قسمت آسیب دیده غضروف ران از استخوان حذف شده و با جزء مصنوعی جایگزین می شود. به این جزء مصنوعی پروتز می گویند. تعویض مفصل ران یکی از مشکل ترین جراحی ها است چرا که یکی از بزرگترین اتصالات بدن بین استخوان ران و لگن است.

این مفصل ، دارای یک غضروف است که موجب حرکت آرام و یکنواخت می شود. زمانی که افراد از دید زیادی در این ناحیه رنج می برند تعویض مفصل ران، می تواند راهی برای درمان آنها باشد.

 

چرا به تعویض مفصل لگن و ران نیاز است؟

به طور کلی درد و التهاب، تورم و سخت شدن حرکات در قسمت لگن می تواند بنا به یکی از ۳ دلایل زیر باشد :
آرتروز آرتریت : در این حالت استخوان ران دچار سائیدگی شده و در نتیجه موجب افزایش درد در قسمت لگن می شود.
آرتروز تروماتیک : در این حالت فرد دچار یک بیماری خود ایمنی است. یعنی مایع مفصلی یبش از اندازه تولید شده و باعث از بین رفتن غضروف و در نتیجه تشدید درد در لگن می شود.
آرتروز روماتوئید : این نوع درد ناشی از آسیب یا شکستگی لگن است. در این حالت غضروف و استخوان لگن دچار آسیب شده و نیاز به تعویض است.

علائم نشان دهنده نیاز به تعویض مفصل لگن و ران
سفت شدن مفصل و در نتیجه محدود شدن حرکت هایی که فرد قادر به انجامشان بوده است. به عنوان مثال در این شرایط، فرد از شدت درد قادر به انجام پیاده روی نیست. برای تشخصی می توان معاینه فیزیکی و یا عکس برداری با استفاده اشعه X انجام داد.

روش جراحی تعویض مفصل لگن و ران چگونه است
در صورتی که دارو های مسکن و ضد التهاب به همراه فیزیوتراپی برای تسکین درد کارآمد نباشند باید به سراغ روش جراحی رفت. برای انجام این جراحی فرد کامل بیهوش شده و برش به گونه ای زده می شود که دسترسی به استخوان ران ممکن شده و مفصل از لگن جدا شود و قسمت های آسیب دیده از روی آن برداشته شوند.

سپس تجهیزات مورد نیاز را وارد لگن می کنند تا اتصال دوباره انجام شود و یک ورقه فلزی، سرامیکی یا پلاستیکی در لگن جایگذاری می شود. تمام این تجهیزاتی که استفاده می شوند توسط ماده ای خاص به یکدیگر متصل می شوند. سپس برش ایجاد شده را می دوزند تا ترمیم و جوش خوردن اصطلاحا شکل بگیرد.
 

مفاصل طبیعی بدن همه انسانها با کهولت دچار سائیدگی و تخریب میشوند. این جرئی از روند طبیعی پیری است. پس مفاصل بدن و از جمله مفصل لگن یا ران عمر محدودی دارند. گاهی بعلت عدم کارآئی مفصل و بی نتیجه ماندن درمان های غیر تهاجمی، ناچار به تعویض مفصل از راه جراحی می شویم. شایع ترین مفاصلی که با جراحی تعویض می شوند مفاصل اندام تحتانی (پا) مانند مفاصل ران و زانو هستند.

 

اما باید به این نکته نیز توجه کرد که  نمیتوان از مفصل مصنوعی عمری ابدی داشت. با تکنولوژی فعلی عمر و زمان کارکرد مفصل مصنوعی ران از مفصل طبیعی کمتر است وهمانند مفاصل طبیعی، این مفاصل هم بعد از مدتی دچار سائیدگی و تخریب میشوند.  لذا باید با انجام یک سری از مراقبت های خاص مدت زمان استفاده از آن را افزایش داد. به همین منظور در ادامه به بررسی این نکات ساده اما پر اهمیت می پردازیم:

فعالیت و حرکت:

فعالیت های بدنی شدید و اعمال فشار زیاد بر این مفاصل طول عمر آنها را کاهش میدهد. بعد از جراحی باید از انجام ورزش های شدید بدنی اجتناب کرد. خم کردن شدید مفصل ممکن است موجب دررفتن مفصل شود پس باید از این کار اجتناب کرد.

معمولا بعد از جراحی، بیمار میتواند با واکر یا عصای زیر بغل راه برود ولی تا چند هفته برای انجام کارهای روزمره به کمک نیاز دارد که باید در برنامه ریزی قبل از جراحی به این نکته توجه داشت.
باید تغییراتی در وضعیت محل زندگی بیمار ایجاد کرد و باید اقداماتی را در منزل انجام داد تا از زمین خوردن بیمار جلوگیری کرد. زمین خوردن میتواند موجب شکسته شدن استخوان اطراف مفصل مصنوعی شده و در این وضعیت، درمان شکستگی بسیار مشکل تر و پر عارضه تر از شکستگی در فردی است که مفصل مصنوعی ندارد.

بعد از تعویض مفصل لگن رعایت موارد زیر ضروری است.

در حمام

        باید در حمام دستگیره هایی روی دیوار نصب شود تا بیمار در هنگام تغییر وضعیت از آنها استفاده کرده و از لیز خوردن خودجلوگیری کند

        صندلی حمام باید پایدار باشد و لیز نخورد

در اطاق ها

        دو طرف پله ها باید دستگیره داشته باشند تا بیمار در حین بالا و پایین رفتن از پله از آنها استفاده کند.

        تمام فرش های لغزنده و سیم های برق رها شده در کف منزل باید جمع آوری شوند تا احتمال زمین خوردن بیمار کاهش یابد

در هنگام نشستن

        یک صندلی مناسب برای بیمار یک صندلی محکم است که محل نشیمن آن زیاد نرم نباشد و در موقع نشستن روی آن در حالیکه کف پاها روی زمین قرار میگیرد نباید زانو ها بالاتر از مفصل ران قرار بگیرند. صندلی باید دو دسته داشته باشد و پشتی آن محکم باشد.

        بیمار باید همیشه یک بالشت کمی سفت داشته باشد تا وقتی بیرون از منزل خود بود، روی صندلی ماشین یا مبل یا صندلی بگذارد بطوریکه زانوهای وی پایین تر از سطح مفصل هیپ قرار بگیرد.

        صندلی بخصوص صندلی که پشت میز غذاخوری قرار گرفته است باید پایه بلندتر از معمول داشته باشد

        در هنگام نشستن بیمار نباید پاهای خود را روی یکدیگر بیندازد چون احتمال دارد با اینکار مفصل ران در برود.

        باید برای همیشه از توالت پایه دار (فرنگی) استفاده کرد. ارتفاع محل نشستن این توالت باید کمی بالاتر از معمول باشد بطوریکه در هنگام نشستن بر روی آن، زانوهای بیمار در سطح لگن وی قرار گیرند نه بالاتر از آن

نکات عمومی

        برای پوشیدن و درآوردن جوراب و کفش باید از پاشنه کش بلند استفاده کنید تا مفصل ران زیاد خم نشود.

        وقتیکه میخواهید بنشینید یا وقتی نشسته هستید به جلو خم نشوید.

        نباید سعی کنید وقتی که نشسته اید چیزی را از روی زمین بلند کنید.

        مفصل ران خود را از نود درجه یعنی زاویه قائمه بیشتر خم نکنید.

        پای خود را بیش از حد معمول به طرف داخل یا خارج نچرخانید بخصوص وقتی به جلو خم میشوید.

        وقتی می ایستید یا مینشینید پای عمل شده را جلوتر بگذارید.

        وقتی به پشت میخوابید تا حداقل شش هفته باید یک بالشت را بین ساق ها بگذارید تا ران ها کمی از یکدیگر فاصله داشته باشد. خوابیدن به شکم اشکالی ندارد.

        درد معیار درستی نیست تا بر اساس آن متوجه شوید آیا حرکتی را میتوانید انجام دهید یا خیر. اگر شک دارید کاری یا حرکتی برای شما مناسب است یا خیر با پزشک خود مشورت کنید.

       بیمار ممکن است تا مدتی قدری بیحسی یا گزگز اطراف محل شکاف جراحی خود احساس کند که طبیعی است.

       تا وقتی مفصل مصنوعی در بدن وجود دارد هر وقت کار دندانپزشکی برای بیمار انجام میشود باید به دندانپزشک خود اطلاع دهد تا برای مدتی برای وی داروی آنتی بیوتیک تجویز کند چون میکروب ها میتوانند در موقع دستکاری محوطه دهان و دندان در موقع اعمال دندانپزشکی از راه خون به محل مفصل مصنوعی رفته و در آن محل ایجاد عفونت کنند.

       ممکن است در فرودگاه ها در حین عبور از دروازه های امنیتی کشف فلز، آلارم اخطار به صدا درآید. باید این نکته را به ماموران امنیتی اطلاع داد و بهتر است از قبل گواهی از پزشک ارتوپد معالج دریافت شود که در بدن فرد مفصل مصنوعی حاوی فلز در ناحیه لگن وجود دارد.

       باید همیشه سعی کرد تمرینات سبک بدنی را تا آخر عمر ادامه داد تا حرکات مفصل و قدرت عضلات حفظ شود. بیمار بعد از شش تا هشت هفته میتواند شنا کند که فعالیت ورزشی سودمندی است. دوچرخه سواری روی زمین بدون شیب هم ورزش مناسبی است. ورزش هایی که در آنها به مفصل ضربه وارد میشود مثل تنیس، بدمینگتون، فوتبال و پرش مناسب نیستند. بیمار نباید اشیاء سنگین را حمل کند و بهتر است خریدهای روزانه خود را با چرخ دستی کوچکی به منزل ببرد.

هر چند وقت یکبار تا آخر عمر باید به پزشک معالج ارتوپد مراجعه کرد تا از صحت کارکرد مفصل مصنوعی مطمئن شد. بعضی از مشکلات ممکن است برای مفصل مصنوعی بوجود بیاید که در ابتدا ممکن است علامتی نداشته باشد و فرد متوجه آن نشود. اگر این مشکلات در همین مراحل اولیه درمان نشوند و بیمار تنها هنگامی به پزشک مراجعه کند که ناراحتی برایش ایجاد شده باشد ممکن است وقت را برای درمان مناسب و موثر از دست داده و برای درمان دیر شده باشد. برای پیشگیری از این وضعیت بیمار باید بطور مرتب و با فواصل سالانه مشخص به پزشک جراح ارتوپد خود مراجعه کند تا معاینه شده و در صورت لزوم از لگن وی عکسبرداری انجام شود.

آرتروز یک بیماری دژنراتیو degenerative است که زمانی رخ می دهد که غضروف های پوشاننده و محافظت کننده مفاصل از بین بروند. این مسئله به تدریج رخ داده و به مرور زمان بدتر می شود. آرتروز شایع ترین فرم ورم مفاصل است. این اختلال اغلب دست ها، زانوها، لگن و ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می دهد.دانستن حقایق درباره آرتروز می تواند مفاصلتان را حفظ کند، مهم نیست در چه سنی باشید.

 

در جوانان، آرتروز به طور معمول بر اثر بار اضافه روی مفاصل زانو، باسن و مچ ایجاد می شود زیرا این مناطق بیشتر تحت تاثیر حوادث ورزشی و فشار ناشی از چاقی قرار می گیرند. اگرچه علایم آرتروز بسته به مفصل مبتلا می تواند متفاوت باشد ولی باید حواستان به علایم مکانیکی آرتروز مانند درد، قفل کردن، صدا دادن به خصوص در زانو باشد. نشانه دیگر آن تداوم و بدتر شدن درد مفصل است که پس از استراحت یا استفاده از داروهای ضد التهابی بهبود پیدا نمی کند.

 

یکی از عواملی که شیوع کمتری داشته و در جوانان دیده می شود تغییر شکل مفصل است. این مساله در طول زمان رخ می دهد و تبدیل به آرتریت پیشرفته تر می شود. ولی در بعضی افراد این بدتر شدن به شکل زانو یا پای ضرب دری knock-knees یا پاهای پرانتزی bow-legged همزمان با بدتر شدن آرتریت مشاهده می شود.

 

اگر سابقه آرتروز در خانواده خود دارید احتمال ابتلای شما به آن بیشتر است. اگر جوان هستید و به طور مداوم زانو درد دارید و پدر بزرگ و مادر بزرگتان مفاصلشان را جایگزین کرده اند – بهتر است به یک ارتوپد مراجعه نمایید چون احتمال ابتلا به آرتریت زودرس در شما وجود دارد.

 

حفظ وزن سالم یکی از بهترین راه های پیشگیری از آرتروز است.چاقی بزرگترین خطر قابل اصلاح برای این بیماری است. اضافه وزن باعث افزایش فشار بر مفاصل شده و سبب می شود که غضروف ها سریعتر از حالت عادی تحلیل بروند. زانوها و مچ پا به خصوص مستعد ابتلا به آرتروز در اثر چاقی هستند زیرا باید وزن بدن را تحمل نمایند. آرتروز زانو معمولا در افراد جوا تر هم دیده می شود حتی در دهه 30 و اواخر دهه 20 سالگی. مچ پا حساسیت زیادی به وزن دارد زیرا مفصلی بسیار کوچک است که باید تمام وزن بدن را تحمل کند.

 

آرتروز و اختلالات اسکلتی نشان می دهد که ورزشکاران نسبت به افراد معمولی به طور متوسط بیشتر مستعد ابتلا به صدمات مفصلی هستند در نتیجه بیشتر در معرض خطر آرتریت قرار می گیرند. ورزشکاران خیلی بیشتر از مفاصل خود استفاده می کنند و احتمال پارگی غضروف در آن ها بیشتر است.

 

برخی از افراد با دیسپلازی مفصل ران متولد می شوند، با یک شکل غیر طبیعی مفصل ران که آن ها را در معرض خطر ابتلا به آرتروز مفصل ران قرار می دهد. از آن جایی که استخوان ران آنقدر که باید عمق ندارد، حرکت با آن مثل رانندگی با ماشینی است که لاستیکش خارج از محور باشد و سبب می شود که پوشش غضروفی آن سریع تر از بین برود. افراد مبتلا به آرتروز مفصل ران ممکن است شروع بروز علایم را در اواخر دهه 20 یا اوایل دهه 30 عمرشان تجربه کنند.

 

دیـسپـلازی مفصـل ران (Hip dysplasia): در کودکان، دیسپلازی مفصل ران معمولاً دیسپلازی تکاملی مفصل هیپ (Developmental Dysplasia of the Hip:DDH)نامیده‌می‌شود. دیسپلازی مفصل ران به این معنی است که این مفصل شکل نادرستی دارد یا حفره‌ی ران در جایگاه صحیح خود قرار ندارد تا سراستخوان ران را پوشانده و حمایت‌نماید و موجب فرسودگی و صدمه‌ی بیشتر در تمامی نقاط مفصل ران می‌شود.

 

هیچ درمانی برای آرتروز وجود ندارد، اما راههای اثبات شده زیادی برای مدیریت درد وجود دارد. قطعا در ابتلا می خواهید روش های محافظه کارانه و متداول را امتحان کنید که شامل کاهش وزن، درمان های فیزیکی، طب سوزنی یا نسخه های ضد التهابی می شود . اگر این روش ها کمکی نکرد می توانید از درمان های ذیل استفاده کنید:

 

- تزریق کورتیزون cortisone استفاده کنید ولی بیماران جوان باید با احتیاط در مورد استفاده از این روش عمل کنند چون در طول زمان ممکن است باعث تجمع رسوب در مفصل و ایجاد سایش در غضروف باقی مانده شود. برای بیماران جوان تزریق زیاد کورتیزون ایده آل نیست ولی برای استفاده هر از گاهی خوب است.

 

- برای آرتروز پیشرفته، بیماران ممکن است بخواهند با پزشک خود مشورت کرده و در مورد تعویض مفصل شان تصمیم گیری کنند. این کار ممکن است باعث بهبود زندگی به خصوص در مبتلایان به آرتروز مفصل ران شود. " برای بسیاری از جراحان آستانه تعویض مفصل ران از نظر سنی بسیار پایین تر از تعویض مفصل زانو است. تعویض مفصل ران یک امر کاملا طبیعی است. "
عمر مفصل مصنوعی استفاده شده هم بسته به عواملی مانند تبحر جراح و نوع مفصل مصنوعی متفاوت است.